Przez lata zarówno w praktyce sądów powszechnych, jak i w samym orzecznictwie Sądu Najwyższego istniały znaczące rozbieżności w rozumieniu, czy wniosek o zawezwanie do próby ugodowej w ogóle przerywa bieg przedawnienia. Pojawiały się też wątpliwości, czy efekt przerwania dotyczy każdego kolejnego wniosku, czy jedynie tego pierwszego.
Sąd Najwyższy w swojej uchwale przypomniał i ugruntował fundamentalną zasadę: skoro żaden przepis prawa nie zabrania wielokrotnego korzystania z instytucji zawezwania do próby ugodowej, to zasadą jest, że każdy z wniosków o zawezwanie do próby ugodowej może doprowadzić do skutku w postaci przerwy biegu przedawnienia.
Istota Uchwały: Zasada Przerwania z Ważnym Wyjątkiem
Uchwała SN, dotycząca stanu prawnego obowiązującego do 30 czerwca 2022 roku, jasno stanowi:
„W stanie prawnym obowiązującym do 30 czerwca 2022 r. wniosek o zawezwanie do próby ugodowej przerywał bieg przedawnienia roszczenia, chyba że z okoliczności dokonania tej czynności wynika, iż nie została przedsięwzięta bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia (art. 123 § 1 pkt 1 k.c.)”.
Co to oznacza w praktyce? Sąd Najwyższy potwierdził generalną zasadę przerwania przedawnienia przez zawezwanie do próby ugodowej, jednocześnie wprowadzając ważny mechanizm weryfikacji. Możliwe jest bowiem badanie przez sąd w postępowaniu rozpoznawczym (czyli zazwyczaj w sprawie o zasądzenie), czy dane zawezwanie do próby ugodowej było czynnością, która faktycznie mogła doprowadzić do realizacji roszczenia.
Sąd Najwyższy dostrzegł, że w praktyce zdarzały się przypadki instrumentalnego korzystania z wniosku o zawezwanie do próby ugodowej – nie po to, by osiągnąć ugodę, lecz wyłącznie w celu przerwania biegu przedawnienia. Wielokrotne ponawianie takich prób mogłoby w efekcie prowadzić do utrzymywania zaskarżalności roszczeń w nieskończoność, co wypaczałoby sens instytucji przedawnienia.
Dlatego właśnie Sąd Najwyższy uznał za konieczne i uzasadnione dokonywanie oceny, czy wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, na podstawie wszechstronnego rozważenia okoliczności sprawy, rzeczywiście zmierzał do dochodzenia roszczenia. Celem było uniknięcie sytuacji, w której wierzyciele jedynie pozorują dochodzenie roszczeń, de facto omijając przepisy o przedawnieniu.
Uchwała Sądu Najwyższego ma ogromne znaczenie dla praktyki prawnej:
Ta uchwała to krok w stronę większej pewności prawnej i odpowiedzialności w stosunkach zobowiązaniowych. Wierzyciele muszą pamiętać, że instytucje prawne mają służyć realnym celom, a nie być wykorzystywane jedynie do formalnego obchodzenia zasad przedawnienia.
W razie wątpliwości dotyczących przedawnienia Państwa roszczeń lub obrony przed roszczeniami przedawnionymi, zachęcamy do kontaktu z naszą kancelarią.
Formularz dostępu do dokumentów